Θρησκεία και Πολιτική: “σχέση” αρχέγονη που επανέρχεται επιτακτικά

Με αφορμή την 1η διάσκεψη διαθρησκειακού και διαπολυτισμικού διαλόγου του ελληνικού Υπ. Εξωτερικών για την Ειρήνη στην Μέση Ανατολή (ρεπορτάζ+ανάλυση) Η Διαθρησκειακή και διαπολιτισμική συνάντηση να γίνει θεσμός!

Του Αλέξανδρου Μ. Στεφανόπουλου

  Μπορεί, προσωπικά ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοντζιάς, να είχε θέσει πολύ ψηλά τον πήχη των προσδοκιών, τουλάχιστον ως προς την υιοθέτηση του ψηφίσματος που προτάθηκε στους συμμετέχοντες φορείς οργανώσεις και κράτη,   με την διοργάνωση της Διεθνούς διασκέψεως με θέμα «τον διαθρησκειακό και πολιτισμικό πλουραλισμό για την Ειρηνική συνύπαρξη στην Μέση Ανατολή» που οργάνωσε το ΥΠΕΞ –και έτσι πρέπει πάντα ο πήχης και οι απαιτήσεις  να είναι υψηλές για να πετυχαίνει  τουλάχιστον η χώρα, έστω και στο κατ ελάχιστο τα  ανάλογα πολιτικά και διπλωματικά οφέλη – ωστόσο κατάφερε να τεθεί το θεμέλιο και οι βάσεις για μια  επόμενη συνάντηση με σαφώς καλύτερα αποτελέσματα.  Στην διάσκεψη, για την οποία τα Ε, είχαν γράψει σχετικώς (βλ τεύχος 310) μετείχαν σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Υπουργού Ν. Κοντζιά , 200 συνολικά προσκεκλημένοι, από 45 χώρες, οργανώσεις και άλλους φορείς (ιδρύματα και κέντρα ) και εισηγήσεις –παρεμβάσεις παρουσίασαν 70 από αυτούς. 

Η πρόσκληση βεβαίως του Ελληνικού υπουργείου  των εξωτερικών δεν εξαίρεσε καμία χώρα από αυτές που μετέχουν στα ηνωμένα έθνη ωστόσο ανταποκρίθηκαν περίπου 40. Όχι και άσχημα για πρώτη φορά.  Επομένως  συμπερασματικά και διαπιστωτικά  το πρώτο που πέτυχε η Αθήνα, μέσα από αυτή την πρώτη  διάσκεψη, που καλό θα ήταν να έχει και συνέχεια ώστε και πυροτέχνημα να μην αποδειχθεί και  να γίνει θεσμός ουσίας, και έτσι η Ελλάδα να έχει λαμβάνειν κάθε φορά, τουλάχιστον διαχρονικά  σε διπλωματικό επίπεδο,  ήταν  μια πρώτη προσέγγιση και καταγραφή σημαντικών απόψεων από κράτη και φορείς εγνωσμένου υψηλού και διεθνούς κύρους, στο μεγάλο ζήτημα, του ρόλου που διαδραμάτιζε και θα διαδραματίζει εσαεί  η Θρησκεία γενικότερα.   Ιδίως όταν αυτή εφάπτεται της πολιτικής που αναγκαστικά με την σειρά της αγγίζει τεράστια οικονομικά συμφέροντα.  Η Αθήνα αναμφίβολα  με αυτή την διοργάνωση σίγουρα κατέγραψε δυνάμεις. Φίλους και σύμμαχους.

Μήνυμα εναντίον του εξτρεμισμού

Το  ομόφωνο ενωτικό μήνυμα που εξέπεμψε διεθνώς η συνδιάσκεψη των Αθηνών και όσοι συμμετείχαν ,  εναντίον κάθε μορφής βίας και εξτρεμισμού σαφώς και οι αποδέκτες  που εμπράκτως εκφράζονται δια της βίας, των σφαγών και του εξτρεμισμού ,   σαφώς και το έλαβαν και έχει φτάσει όπου πρέπει. Δεν αρκεί όμως αυτό όπως είπε και ο εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ.  Χρειάζονται δράσεις για αυτό και στην επόμενη γενική συνέλευση θα καταθέσει συγκεκριμένο  συνολικό σχέδιο δράσης πρόληψης τέτοιων συρράξεων και συγκρούσεων που η βάση  και η αιτία τους είναι θρησκευτική. 

Ωστόσο επίσης δεν μπορεί  να  μην σημειωθεί, καθώς έχει την δική του βαρύνουσα  πολιτική σημασία για την συγκεκριμένη πρωτοβουλία ,  ότι τελικά η εκπρόσωπος του State Deparment αρμόδια για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας κ. Βικτώρια Νούλαντ τελικά δεν κατάφερα  να παραστεί  προσωπικά η ίδια αλλά κάποιος αντ αυτής –και μάλιστα αδιαβάθμητος –  είναι ένα θέμα όπως επίσης το ίδιο ανάλογης βαρύτητας είναι και η εμφανής επιδεικτική απουσία σχεδόν όλων των σλαβόφωνων Πατριαρχείων.

Η Απουσία του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου

Κραυγαλέα δε η απουσία του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου αν  και προσεκλήθη, όπως και άλλοι επίσης σλαβόφωνοι Πατριάρχες και προκαθήμενοι αν και ωστόσο,  το πατριαρχείο Μόσχας  απέστειλε τον πλέον εκ των σκληροπυρηνικών της τον  γνωστό για τις θέσεις και τις απόψεις του ως προς το Πρώτο Τη Τάξη, βάση ιερών κανόνων, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Μητροπολίτη Βολοκολολάμσκ Ιλαρίωνα η εισήγηση του οποίου στάθηκε κυρίως στις ανάλογες πρωτοβουλίες και δράσεις για την προσέγγιση και τον ζωντανό διάλογο με άλλες θρησκείες όπως αυτή του Ισλάμ. Εξίσου σημαντική ήταν  η παρουσία και τα όσα κατατέθηκαν από αντιπροσωπείες όπως αυτές του Ιράκ και του Ιράν, της Ιορδανίας  αλλά και της Ισπανίας  που κατέχουν  εξέχουσα θέση σε ανάλογες και μεγαλύτερης εμβέλειας υψηλού κύρους διοργανώσεις όπως αυτές του 2011 και του 2014 .  Ενώ αξιοσημείωτη και δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η παρουσία τεσσάρων Υπ. Εξ. Όπως αυτών της Αιγύπτου της Ολλανδίας , της Κύπρου και της Αυστρίας ο οποίος εκπροσπήθηκε από τον Πρέσβη Andrrea Ikic Bohm. 

Παρουσίες και αντιπροσωπείες διεθνούς κύρους

Πολυπληθείς και αξιοσημείωτες  οι αντιπροσωπείες της Αιγύπτου και της Κύπρου του Ιράκ του Λιβάνου  αλλά και του Κατάρ  και της Σαουδικής Αραβίας που επίσης κατέχουν εξέχουσα θέση σε παρουσία  στον διαρκή διαθρησκειακό  διάλογο όπως στην πρόσφατη  Σύνοδο του Μπάρι.  Τα όσα σε επίπεδο διαλόγου έθεσαν από την πλευρά του ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, και ο Αρχ. Αλβανίας Αναστάσιος ή ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος  δεν μπορεί να διαλάθουν της προσοχής ουδενός  είτε εκ των συμμετεχόντων είτε όσων τα  πληροφορηθούν. Κραυγή αγωνίας αλλά και βαθιά ανθρωπιστικό το μήνυμα που εξέπεμψε ο Αρχ. Ιερώνυμος καθώς εστιάστηκε στο ζήτημα των προσφύγων ζητώντας συγνώμη σε όσους «έφυγαν»…  Συγκλονιστικός υπήρξε και ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης ο οποίος απεύθυνε  έκκληση στην διεθνή κοινότητα για την διάσωση του ποιμνίου του το οποίο κατασφάζεται  εδώ και τρία χρόνια κάνοντας μνεία και αναφορά ειδικά στους δυο απαχθέντες επισκόπους από το Χαλέπι Ιωάννη και Παύλο που ακόμα θεωρούνται αγνοούμενοι…  Κραυγή αγωνίας αλλά με καταγγελίες εξαπέλυσε ο εκπρόσωπος της Παλαιστίνης για όσα λαμβάνουν χώρα το τελευταίο διάστημα Dr. RiadMalikiΥπ. Εξωτερικών της κατεχόμενης περιοχής. 

Ο Τούρκος εκπρόσωπος παρόλο που ξεκίνησε λέγοντας ότι βρίσκομαι στην πρωτεύουσα της φιλοσοφίας εν τούτοις τα όσα είπε , αν και όχι αιχμηρά , εν τούτοις είναι φανερό πως δυσαρέστησαν την Κυπριακή αντιπροσωπεία όταν ούτε λίγο ούτε πολύ ανέφερε ως παράδειγμα αρμονικής συμβίωσης την κατεχόμενη  εδώ και 41 χρόνια από τους Τούρκους (στο 38%) Κύπρο αναγκάζοντας τον Αρχ. Κύπρου και τα μέλη της Κυπριακής αντιπροσωπείας να αποχωρήσουν της αίθουσας έστω και διακριτικά.   Αίσθηση προκάλεσαν και τα όσα είπε ο Μητροπολίτης Τορόντο – Καναδά Σωτήριος ο οποίος δεν καυτηρίασε απλά τα όσα διεθνώς διαδραματίζονται παγκοσμίως με πρόσχημα της θρησκεία αλλά προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα.       

 Η όλη διοργάνωση όμως, και εδικά  αν σταθεί κάποιος καλόπιστος παρατηρητής –ερευνητής – μελετητής του σοβαρότατου αυτού αντικειμένου {θρησκείας και Πολιτικής } με θετική ματιά, εξ απόψεως προθέσεων , πέρα από τα όσα όντως πολύ  σημαντικά, σε ορισμένες δε των περιπτώσεων συγκλονιστικά ,  όπως αυτά που είπε ο εκπρόσωπος της Εθνικό Θρησκευτικής  αρχαίας κοινότητας των Yazidi  k. Bareen Saeed Tahseen Bek ή ακόμα πιο μείζονος θρησκευτικής σημασίας τα όσα   κατατέθηκαν   και μάλιστα σε ένα δημόσιο πολιτικό και διαθρησκευτικό κατά βάση διάλογο, από τον Επίσκοπο BaselYaldoτης Χαλδαίας Καθολικού Πατριαρχείου της Βαβυλώνας, ή την εκπρόσωπο της Βοζνίας Ερζεγοβίνης Dr. SvetlanaBroz (Founderand Director NGOGARIWO Bosnia Herzegovina).

Αναμφίβολα τα όσα ακούστηκαν, σχεδόν από όλους τους εισηγητές,  σε αυτή την διάσκεψη, τα πρακτικά της οποίας θα παρουσιάσουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν εκδοθούν από το ΥΠΕΞ,  δεν ήταν απλά σημαντικά. Υπό τις παρούσες ιστορικές συνθήκες και τα δεδομένα  στην πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής  οποία για 4000 χρόνια και πλέον αποτελούσε ιστορικό παράδειγμα συνύπαρξης λαών θρησκειών και πολιτισμών, περιοχή η οποία μετά το 1948 πνίγεται σε ποτάμια αίματος, αποτελούν την ουσία στο πρόβλημα της διαχρονικά ιστορικής σχέσης μεταξύ Θρησκείας και Πολιτικής.

Το Περιοδικό ΘΕΟΣ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ / GOD & RELIGION 20 χρόνια πριν…

Ζητήματα, που για να είμαστε δίκαιοι και με την χώρα μας  –γιατί στην χώρα «πιστώνεται» και διεθνώς έτσι αναγνωρίστηκε από πανεπιστήμια θρησκείες, Πατριαρχεία όπως το Οικουμενικό ή Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία   αλλά και χριστιανικές  ομολογίες – έθεσε πρώτο σε παγκόσμιο επίπεδο το πρώτο Θρησκειολογικό και μάλιστα σε ελληνική έκδοση από τον γνωστό ιστορικό πια  εκδότη κ.  Άρη Τερζόπουλο και τον υπογράφοντα ως φορέα πνευματικών δικαιωμάτων – ήταν το περιοδικό Θεός & Θρησκεία κατοχυρωμένο διεθνώς με το brandname “GodandReligion”. Θέματα και αναλύσεις ή και ανάλογες διεθνείς πρωτοβουλίες που είχαν οργανωθεί κάποιες εξ αυτών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή της UNESCO  ήδη από το 1999 με την αυτή την συγκεκριμένη έκδοση.  Πρωτοβουλία εκδοτική, που τότε-η προετοιμασία της είχε ξεκινήσει μια 3ετία νωρίτερα, και  παρά τις εσωτερικές αντιδράσεις, χαρακτηρίστηκε, από διεθνείς οργανισμούς φορείς πανεπιστήμια, χριστιανικές ομολογίες αλλά και άλλες θρησκείες , αν μη τι άλλο, ως  πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής της, και πολλά χρόνια μπροστά,  σχεδόν 17 χρόνια πριν και που σήμερα η κάθε –συλλεκτικής αξίας πια έκδοση- έχει μια ιδιαίτερα μεγάλη βαρύτητα καθώς υπέγραφαν κείμενα , ονόματα και οργανισμοί με υψηλότατο διεθνές κύρος. Αυτά έτσι για την ιστορία και για να αποκαθίσταται η πραγματικότητα, ώστε ουδείς σε αυτή την χώρα να μην πλανάται πλάνην οικτρά…

Πολύ περισσότερο για να μην αισθάνεται ότι κομίζει γλαύκας εις Αθήνας ειδικά  αν στο πολύ  βάθος τέτοιων δράσεων και πρωτοβουλιών, όπως επί παραδείγματι η ίδρυση ενός παρατηρητηρίου όπως καλόπιστα ο ακαδημαϊκός Νίκος Κοντζιάς προτείνει τη υποδείξει βέβαια  του όντως καταξιωμένου  κ. Σωτήρη Ρούσου-«ψυχή ζώσα» και κινητήριος δύναμη  του  Κέντρου Μεσογειακών Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών-  όπως ο ίδιος ο Υπουργός  αποκάλυψε κατά την διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε στα ΜΜΕ.

Παρατηρητήρια οργανώσεις ΜΚΟ και άλλα παρόμοια κέντρα –και παρακαλώ να μην γίνει ουδείς συσχετισμός – αλλά δεν  είναι δυνατόν να μη γίνει αναφορά σε  φήμες , ψίθυρους  αλλά κυρίως  στην  διεθνή πρακτική τέτοιων «πρωτοβουλιών» που πέρα από τα γεγονότα και πλείστα όσα ντοκουμέντα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας συχνά,  έχει αν μη τι άλλο έχει  αποδείξει  ότι πέρα από τον πακτωλό  χρήματος  που αντλείται και μάλιστα  άφθονα πολλές φορές  από  «άδηλα»  κέντρα,  κυβερνήσεις όπως οι ΗΠΑ και  άλλα σχετικά thinktank ή και οικονομικά funds   που πολύ συχνά  ουδείς γνωρίζει όχι μόνο την αρχική πηγή, χρηματοδότησης,  αλλά ούτε καν τις εκβολές που καταλήγουν αυτά τα χρήματα…

 Για αυτό επειδή ο  Έλληνας Υπουργός κ. Κοντζιάς, φέρεται αποφασισμένος να προχωρήσει  παρά τις σοβαρότατες αντιδράσεις της Αιγύπτου του Ισραήλ αλλά και άλλων αντιπροσωπειών που για ευνόητους λόγους δεν πρέπει να αναφερθούν, καλά θα κάνει να κάνει μια μεγαλύτερη προσεχτική έρευνα για την θεσμική διασφάλιση μιας τέτοιας ανάληψης και μάλιστα σε θεσμικό κυβερνητικό επίπεδο ώστε να διασφαλισθεί   όχι μόνον  η διαφάνεια αλλά και η από κάθε άποψη κρυστάλλινη και διαυγείς θεσμικά  λειτουργία ενός τέτοιου κυβερνητικής ευθύνης μάλιστα  οργανισμού.

Ούτε συζήτηση βέβαια για  ίδρυση  –στους 10αδες χαμένους στο κρατικό πολυδαίδαλο σύστημα  ως φαντάσματα φορείς  – ενός ακόμα  φορέα που θα χρηματοδοτείται από το κράτος , δηλαδή τον Έλληνα πολίτη αλλά θα λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (πχ. ΜΚΟ ή κάτι παρόμοιο). Αυτά πάντα καλόπιστα επ’ ωφελεία της χώρας  και των Πολιτών της.    

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αν και σε πρώτο πλάνο σε επίπεδο διπλωματίας και αυτό είναι το ουσιαστικό και υπ αυτή την έννοια μπορεί να πει κάποιος πως  το όλο εγχείρημα, αν όχι όλους τους στόχους και τα προσδοκώμενα πολιτικά οφέλη,  εν τούτοις  σε καθαρά διπλωματικό επίπεδο,  πέτυχε να ξανά βάλει την Αθήνα στη διεθνή πολιτική σκακιέρα. Να ξανά ανοίξει μια πόρτα στο διεθνές προσκήνιο της πολιτικής ειδικά αν καταφέρει  ο κ. Κοντζιάς να υλοποιήσει και την εξαγγελία του για έναν οργανισμό ανάλογο των G10  ή τον  G20  για τον πολιτισμό όπου θα συμμετέχουν τουλάχιστον 10 χώρες με αρχαίους πολιτισμούς όπως η Κίνα , η Αίγυπτος , και άλλες οκτώ χώρες με μακραίωνη πολιτιστική και πολιτισμική παράδοση.

{Ήρθε η ώρα} το ΥΠΕΞ να ιδρύσει Γενική Γραμματεία διαθρησκειακου και διαπολιτισμικού διαλόγου

Πολιτισμοί που η βάση τους εμπεριείχε εντονότατα  πάντα το θρησκευτικό στοιχείο επομένως  πέρα από την υλοποίηση και αυτού του νέου θεσμού για τον πολιτισμό και διάσωση του μάλλον θα πρέπει ίσως  να αναμένουμε {πρόταση κάνουμε} μετά από αυτό το «πρώτο εγχείρημα» και την ίδρυση μιας  νέας  μόνιμης  γραμματείας, ανάλογη με εκείνη  του  state deparment ή άλλων βαθιά προοδευμένων  ισλαμικών χωρών  όπως η Ιορδανία,  αντικείμενο της οποίας θα πρέπει να είναι κατά βάση ο μόνιμος , και  διαρκής  διαθρησκευτικός και διαπολιτισμικός διάλογος.  Τουλάχιστον των χωρών της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων καθώς η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδος όχι μόνον επιτρέπει μια τέτοια θεώρηση των πραγμάτων, στην βάση δηλαδή της βαθύτατης αλλά και εξίσου άλλο τόσο βαθύτατα παρεξηγημένης έννοιας της μακραίωνης από αρχαιοτάτων χρόνων , σχέσης Πολιτικής και Θρησκείας.  

Έτσι και η διεύθυνση Εκκλησιών  αναγκαστικά και εκ των πραγμάτων οφείλει και επιβάλλεται να αναβαθμισθεί, που σήμερα φυτοζωεί , καθώς η Ορθοδοξία ειδικά στην μέση Ανατολή εδώ και 2000 χρόνια αποτελεί βασικό συστατικό λαών και εθνών , αλλά επί πλέον επιβάλλουν  και οι  νέες δυσάρεστες εξελίξεις στην Συρία αλλά και στον Λίβανο, όπως και αυτές που θα έρθουν μετά τα νέα δεδομένα που σύντομα θα επιβληθούν από τις εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία,    άλλες και με άλλες νέες  γενικές διευθύνσεις εποπτείας  πχ ισλαμικών ή  άλλων  νέων θρησκευτικών  κέντρων, που και υπάρχουν στην χώρα -άλλα παράνομα άλλα και αναμένεται να ιδρυθούν-   όχι μόνο με βάση   τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η  συνεχής  εισροή προσφύγων και νεό μεταναστών, αλλά κυρίως η λαίλαπα της εχθρικά επιβεβλημένης παγκοσμιοποίησης που εισβάλει απειλητικά  στην ζωή μας τον 21^ο αιώνα με μάλλον άγριες διαθέσεις και αμφιβόλου  προθέσεων… 

«Καλώς ή κακώς»  η μεταφυσική θα κληθεί  και πάλι, παράλληλα ή και ταυτόχρονα  με την επιστήμη να δώσει πολλές απαντήσεις , στον νέο Άνθρωπο που αναδύει μέσα από την αντιφατικά ολοένα επιταχυνόμενη τεχνολογία που αφενός εισβάλει στην ζωή μας και μας αιχμαλωτίζει αφενός και αφετέρου μονίμως ο Άνθρωπος αυτός χαμένος σε βαθιά σύγχυση  εν μέσω διαδικτύου socialmedia, facebook,  και μιας  virtual(εικονικής) πραγματικότητας αενάως   θα στρέφεται στην βαθύτατα  αρχαία σχέση μεταξύ Θρησκείας και Πολιτικής.  

Ζήτημα φλέγον  που αναγκάζεται να δει για ακόμα μια φορά η διεθνής κοινότητα μέσα σε μια 20ετία μετά τον πόλεμο στην Βοζνία Ερζεγοβίνη αλλά και πρωθύστερα με αφορμή άλλες  πολεμικές συρράξεις, του πρόσφατου ή απώτατου ιστορικού παρελθόντος,   που η ρίζα και η γενεσιουργός αιτία τους ,ήταν πάντα θρησκευτική.  

Σήμερα, σχεδόν μια 20ετια, από την προετοιμασία  του το 1993, και την τελική έκδοση του περιοδικού “ΘΕΟΣ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ/ GOD & RELIGION”  τον Δεκέμβριο του 1998, η άλλοτε αναγκαστική και άλλοτε πάλι  εκ των πραγμάτων και της ιστορίας ,  ζεύξη Θρησκείας και Πολιτικής, καθίσταται βασική ανάγκη μελέτης όχι μόνον πια σε επίπεδο ακαδημαϊκό όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα και σε επίπεδο έρευνας και μελέτης πνευματικής αλλά σε ουσιαστικό πολιτικό επίπεδο.  Ζητήματα που μελέτησε και επιχείρησε να δώσει αν όχι απαντήσεις τουλάχιστον να προβληματίσει και να βάλει τις βάσεις  για τον διαθρησκειακό διάλογο. Έννοια πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της 10ετιας του 1990. Εκ τότε, μετά την τελευταία προγραμματισμένη έκδοση με το 13^ο τεύχος στα τέλη του 2002,  ουδείς επεχείρησε να αποτολμήσει μια παρόμοια εκδοτική προσπάθεια, έστω και ηλεκτρονικά και μάλιστα σε τόσο υψηλό επίπεδο όπως η συγκεκριμένη έκδοση και το επιστημονικό επιτελείο που την πλαισίωνε,  είχε αποτολμήσει ομολογουμένως με βάση τις διακρίσεις και την διεθνή αναγνώριση της έκδοσης. Προφανώς και οι καιροί και οι συνθήκες επιβάλλουν τέτοιες προσπάθειες διεθνούς εμβέλειας και ακτινοβολίας με υψηλότατο κύρος εξ απόψεως κειμένων και υπογραφών, να συνεχίζονται λαμβάνοντας  υπόψη τα νέα δεδομένα υπό τις νέες παγκόσμιες συνθήκες σε μια εποχή όπου καταγράφονται περισσότερες των 4000 θρησκευτικών κινήσεων πέραν των  τριών γνωστών μονοθεϊστικών Θρησκειών.

To περιοδικό «GOD & RELIGION»  σαφώς και προηγήθηκε της εποχής του. Και πράγματι ήταν μια προσπάθεια που σήμερα θα δικαιολογούταν απολύτως η επανέκδοση του ειδικά σε μια περίοδο όπου σχεδόν προορατικά και  με μια σεμνή αλλά σαφώς  διορατική διαίσθηση σημείωνε, τεράστια εκδοτική επιτυχία  με το κάθε θέμα  αφιέρωμα της κάθε ξεχωριστής έκδοση του –σήμερα σπάνιας συλλεκτικής αξίας σε παγκόσμιο επίπεδο αφού υπάρχει στις βιβλιοθήκες περισσότερων από 147 πανεπιστημίων του κόσμου, από την Ευρώπη ως την Ρωσία και από την Κίνα ως την Αυστραλία, και από την Βόρεια και Νότια Αμερική, ως το Μεξικό,   και μάλιστα σε πολλά εξ αυτών με περισσότερα των 10 ή και 20 τεμαχίων καθώς το ενδιαφέρον ήταν πρωτόγνωρο για την εποχή του- η οποία το έκανε ανάρπαστο σε τιράζ που σήμερα δεν διανοείται όχι περιοδικό αλλά ούτε κυριακάτικη εφημερίδα να πλησιάσει. Τα θέματα που καταπιάνονταν κάθε φορά, διαχρονικά επίκαιρα , σήμερα επιβεβαιώνουν την πρωτοφανή για τα εκδοτικά δεδομένα της Ελλάδος επιτυχία του. Τέτοια επιτυχία που σύντομα έγινε μόδα στην Ελλάδα σε κάθε επίπεδο.  Οι τελευταίες εξελίξεις μετά το 2001 και εντεύθεν αλλά και η συνεχής αιματοχυσία στην Συρία, εδώ και μια 3ετια,  και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή επιβεβαιώνουν την διορατικότητα του εκδότη Άρη Τερζόπουλου  να εμπιστευτεί τότε, στα τέλη του 1996,  ένα νεαρό, μόλις 28 ετών ,  αλλά τολμηρό δημοσιογράφο για να προχωρήσει σε μια ομολογουμένως όχι απλά σπανιότατη έκδοση που δικαιώνει διαχρονικά το όλο εκδοτικό εγχείρημα αλλά και προσωπικά με τιμά καθώς όλα τα θέματα που σε εκείνη την έκδοση είχαμε θίξει, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, καθιστούν την έκδοση αυτή ιστορικού χαρακτήρα όχι μόνο γιατί  σχεδόν όλες οι αναλύσεις μακροπρόθεσμα άλλοτε ευτυχώς και άλλοτε δυστυχώς επαληθεύτηκαν….

Εύχομαι και επίζω να μην χρειασθεί να επιβεβαιωθουν τραγικά τα όσα γράφαμε στο τεύχος 13 ” ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ . JIHAD” ειδικά αφιερωμένο σε όσα έρχονταν..και δυστυχώς ήρθαν! ‘Ενας διαρκής πόλεμος. Μια αιματοχυσία χωρίς τέλος. Ας ελπίσουμε να μην χρειασθεί να επανέλθουμε και το επόμενο χτύπημα του τρόμου(των μισθοφόρων του ISIS) να αργήσει τόσο ώστε να έχουν ενεργοποιηθεί εκείνοι οι μηχανισμοί σε Ευρώπη, Αμερική, και Αυστραλία, που τουλάχιστο αν μη τι άλλο αν δεν μπορούν να προλάβουν -γιατί δεν είναι ούτε εύκολη υπόθεση αλλά ούτε και μην αντιμετωπίσιμη-  αν και πολύ φοβάμαι, οι πληροφορίες και το ρεπορτάζ που παρακολουθούμε ανύσταχτα γύρω από αυτό το θέμα εδώ και δυο 10ετιες, για άλλα μας προειδοποιεί….Μακάρι να διαψευστούμε αλλά δυστυχώς πολύ φορβάμαι ότι πριν το κλείσιμο του χρόνου θα θρηνήσουμε και νέα -πολλά – αθώα θύματα τυφλού μίσους!     

Προσωπικά τώρα  (μάλλον αρχίζω) να καταλαβαίνω φίλους αλλά και απλούς αναγνώστες του ΘΕΟΣ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ αλλά και επιστημονικούς συνεργάτες,  γιατί  πολλές φορές, ακόμα και σήμερα, 20 χρόνια μετά,  με έχουν «ενοχλήσει» προσπαθώντας να με παροτρύνουν και να με πείσουν έστω και για  ηλεκτρονική  επανέκδοση του- όπως και να το δεις άλλη χάρη έχει το χαρτί και η συγκεκριμένη έκδοση δεν φείδονταν εξόδων και πολυτέλειας χάρη στον εκδότη Άρη Τερζόπουλο που παρήγγειλε ειδικό ελβετικό χαρτί ώστε να έχουν   πλήρη αποτύπωση και απεικόνιση όλες οι  αρκετά «Προωθημένες» για την εποχή του εικονογραφήσεις και φωτογραφίες που αγοράζονταν ή παραγγέλλονταν ειδικά για την έκδοση αυτή.

Τα όσα ελέχθησαν στην αίθουσα του ξενοδοχείου INTERCONTINETALαυτό το διήμερο 18 μέχρι και 20 Οκτωβρίου του σωτηρίου έτους 2015,  αποδεικνύουν περίτρανα,  την βαθιά διαχρονική  αρχαία σχέση, από τα χρόνια του Αβραάμ  ή του Δία, αν προτιμάτε (κάποιοι)  Πολιτικής και Θρησκείας. Είτε μιλάμε για τους Ίνκας, είτε για τους αρχαίους βαθιά ανθρωπομορφικούς Θεούς των Ελλήνων, είτε για την Ιουδαϊκή Θρησκεία είτε για την Χριστιανική Θρησκεία –σε αυτές τις χριστιανικές ομολογίες Πίστεως δεν συμπεριλαμβάνω την Ορθόδοξη καθώς αποτελεί μια αλήθεια που πρώτα βιώνει ο Άνθρωπος εξ Αποκαλύψεως και μετά ασπάζεται(….) είτε πολύ περισσότερο για το Ισλάμ σε  όλες του τις εκφάνσεις. Είτε πρόκειται για μετριοπαθείς Σιήτες είτε για βαθιά φανατικούς Σουνίτες είτε για Σαλαφιστές είτε για άλλες ερμηνευτικές σχολές του Κορανίου. Αυτό τουλάχιστον κατέδειξε περίτρανα η διοργάνωση αυτής διασκέψεως του Ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών, δηλ, σχεδόν μια 20ετια από τότε που είχε αρχίσει η προετοιμασία του –το 1993-  που σήμερα δικαιώνεται. Αυτή η διοργάνωση του Ελλ. Υπεξ.   για να έχει στα αλήθεια  ουσία και αποτέλεσμα θα πρέπει να έχει και συνέχεια ώστε και το  μόνιμο Παρατηρητήριο να μπορεί να δικαιολογηθεί, στις βάσεις και τις προϋποθέσεις που επιβάλει η διαφάνεια και η νομιμότητα αλλά και ένα βήμα παραπάνω ,  πρέπει να γίνει όπως η ίδρυση μιας μόνιμης  γραμματείας με διαθρησκειακό και διαπολιτισμικό ρόλο όπως σαφώς πια επιβάλλουν οι νέες συνθήκες στην περιοχή μας αλλά και η νέα παγκόσμια πραγματικότητα που δεν μπορεί πια η Ελλάδα ούτε να αγνοεί, ούτε περιστασιακά και στο πόδι να «βλέπει» , πολλές φορές μάλιστα χωρίς προοπτική που θα  ωφελεί σταθερά και μακροπρόθεσμα την Ελλάδα και τα εθνικά συμφέροντα της  όπως 10ετιες συμβαίνει τώρα ,  και μάλιστα  ενίοτε αλληθωρίζοντας… Μακάρι να υπάρξει συνέχεια ανεξαρτήτως  πολιτικών εξελίξεων. Το Ελληνικό Υπ. Εξωτερικών οφείλει να έχει, πέρα και πάνω από όλα όραμα.  Σχεδιασμό. Στρατηγική βάθους 10ετιων και προοπτική. Ανεξαρτήτως πολιτικών ηγεσιών. Όπως όλες οι χώρες και της Δύσης και της Ανατολής.     Ίδωμεν.