Αλέξανδρος Βάμβας, Μια μεγάλη πνευματική μορφή του 20ου αιώνα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΑΜΒΑΣ 1926 – 1991: Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ &  ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΗΣ ΨΥΧΩΝ. Ο ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ.  Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΝΗΡ {ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ}

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Σε τούτο το μικρό αφιέρωμα σε  ένα πράγματι μεγάλο Άνδρα, Πνευματικό  και Θεολόγο, Παιδαγωγό και βαθιά Ανθρωπιστή στην πράξη, που είχε κάνει προσωπικό βίωμα και έργο ζωής του την αφιέρωση και την προσωπική προσφορά, στον Άλλο, τον κάθε Άλλο, χωρίς διακρίσεις,  όπου στο Πρόσωπο κάθε Άλλου,  για εκείνον ήταν ο ίδιος ο Χριστός, δώσαμε απλώς «μικρές πινελιές» μέσα από την διήγηση και αφήγηση μικρών περιστατικών της καθημερινής του βιωτικής, ως “κατάθεση ψυχής”.   Ως ζώσα μαρτυρία!

Μικρά περιστατικά που σκιαγραφούν όμως έναν αληθινά μεγάλο πνευματικό ηγέτη και καθοδηγητή της νεότερης μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής  Ελλάδος του 20^ου αιώνος.  Έναν αληθινό παιδαγωγό!  Άνδρα πλήρους Πνεύματος Αγίου και Πίστεως. Συνετό. Νηφάλιο.  Με διάκριση πνευματική και κοινωνικότητα. Με ευρύτητα πνεύματος για την εποχή του και για το περιβάλλοντα χώρο των χριστιανικών οργανώσεων (ΖΩΗΣ, ΣΩΤΗΡΑ, ΣΤΑΥΡΟΥ κτλ) των δεκαετιών 1950 – 1980.   Άνθρωπο, στις μεγάλες στιγμές της ζωής άλλων που καθοδηγούσε,  νηφάλιο,  παρά την εκρηκτικότητα του πολυσχιδούς και πολύ σύνθετου  χαρακτήρα του.

Πέρασαν από τα χέρια και την δική του καθοδήγηση του, χιλιάδες νέοι. 100αδες Ζευγάρια. 100αδες κυρίες ηλικιωμένες που προσέφεραν μέσα από το έργο της «Αδελφότητος θεολόγων η ΖΩΗ» και του «Αποστόλου Παύλου»,  σε όλη την Ελλάδα. Πέρασε από αρκετές πόλεις. Γιάννενα. Θεσσαλονίκη. Πειραιάς. Σπέτσες. Πάτρα και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδος.  Πέρασε είτε ως ιεροκήρυκας  είτε ως δάσκαλος Θεολόγος, είτε ως απεσταλμένος της αδελφότητας ΖΩΗΣ στον Βόλο. Είτε ως ομαδάρχης ή υπαρχηγός είτε πολύ περισσότερο ως  αρχηγός στις κατασκηνώσεις.

Διακόνησε ως παιδαγωγός, στο Οικοτροφείο, στις κατασκηνώσεις της αδελφότητας ΖΩΗ στον Παρνασσό και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος όπως στις κατασκηνώσεις της «Ρίζας» στην Πάτρα και αλλού. Όπου υπήρχε έργο ο Αλέξανδρος Βάμβας ήταν παρών!  Πρώτος! Ήταν η πνευματική δύναμη που εφορμούσε και έδινε νέα πνοή!  Πνοή ζώσα σε κάθε πνευματική και κοινωνική  προσπάθεια.

Εμφυσούσε την ελπίδα. Ενέπνεε το όραμα.  Έδινε δύναμη και θάρρος.  Προσέφερε  ελπίδα! Στα νιάτα. Σε ανθρώπους απελπισμένους. πονεμένους και χτυπημένους από ύπουλα παιχνίδια της ζωής και των ανθρώπων.

Ο Λόγος του. λόγος αλήθειας και ελπίδας, λόγος προσωπικής διακονίας,  διαπερνούσε την καρδιά και έφτανε στα τρίσβαθα της Ψυχής  σαν φωτιά που έκαιγε στο πέρασμα της κάθε τι  πνευματικά άρρωστο και ασθενικό και με μια  απίστευτη σχεδόν θαυματουργική δυναμική, την δυναμική της σύνθεσης και της ανασύνθεσης, κατάφερνε και ενέπνεε 100αδες νέους και νέες! Παντού! Σε όλη την Ελλάδα. Αγαπούσε τρελά, και με αυταπάρνηση, σχεδόν «ερωτευμένος» με την νεολαία!

Στο βίντεο που ακλουθεί μικρό απάνθισμα εμπειριών από ανθρώπους σημαντικούς που τον γνώρισαν από κοντά και αρκετά καλά

 

Το όνομα Αλέξανδρος Βάμβας τις 10ετιες του 1950, 1960, 1970 και 1980 ήταν συνώνυμο του αγώνα. Της δράσης.  Κοινωνικής και Χριστιανικής δράσης. Συνώνυμο της εθνικής αφύπνισης και πνευματικής εγρήγορσης.  Δεν υπήρχε χώρος, στα χριστιανικά κινήματα και τις πνευματικές δραστηριότητες που να αποτελούσε σημείο λόγου το όνομα του.  Σμείο Δράσης και Σντίδρασης. ΠΟλλές φορές και “σημείο αντιλεγόμενο” μέσα στον προτεσταντικού τύπου καθωσπρεπισμό των χριστιανικών οργανώσεων των οποίων, αυτή είναι η αλήθεια, αρέσει δεν αρέσει, υπήρξε πραγματικός αναμορφωτής!

Ο Αλέξανδρος Βάμβας προηγήθηκε της εποχής του σε πολλά πράγματα. Ήταν αυτός που ενσάρκωνε με το παράδειγμα ζωής του,   το όραμα για μια Ελλάδα με Αξίες. Με ιδανικά. Με Πίστη. Με αρχές.  Με προσήλωση σε ιστορία και γλώσσα. Πολιτισμό και διανόηση πνευματική. Συχνά έλεγε και αναρωτιόταν όταν η πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου παρουσίαζε τα πρώτα σημάδια πνευματικά  σήψης… ειδικά αρχές της 10ετιας του 1980.   Τότε που Οικογένεια, και Εκκλησία όπως και η οικογένεια είχαν μπει στο στόχαστρο πολιτικών, κάθε ιδεολογικής απόχρωσης ως ιδέες και αξίες αναχρονιστικές.

Και τι δεν μας έλεγε τα βράδια στο τραπέζι.  Με πόσα παραδείγματα από την ιστορία, νεότερη και παλαιότερη αλλά και από κάθε εποχή δεν παρομοίαζε τα συμπτώματα της εποχής εκείνης που υπήρξε η απαρχή της ηθικής και πνευματικής απόπτωσης  και ηθικής και πνευματικής κατάπτωσης  της Ελλάδος.  Αγωνιούσε για την κατάσταση στα πανεπιστήμια που όλο και διολίσθαιναν στην  πνευματική και ηθική άβυσσο…

Δεν υπήρχε γωνιά της Ελλάδος που να μη είχε με  κάποιον κάτι να πει…κάτι να συζητήσει… Όταν δεν δίδασκε σε κάποια σχολή, ή δεν έκαμε εργασίες, αν και όταν σφουγγάριζε ή έστρωνε τραπέζι, ή έκαμε άλλες χειρωνακτικές εργασίες, έγραφε μέσα του τα καλύτερα κείμενα και μετά σαν να είχε μπροστά του έναν αόρατη δέκτη, μιλούσε.

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

Τις υπόλοιπες στιγμές τις καθημερινότητας του, όταν δεν έκαμε κάτι τι από όλα αυτά τα πολλά και ποικίλα της ζωής του, υπήρχαν στιγμές που όλη ημέρα  ήταν στο τηλέφωνο να ακούει και να παρηγορεί.  Να παθιάζεται και  να  συμβουλεύει,  τους πάντες, αλλά και να ελέγχει υψηλόβαθμους κρατικούς αξιωματούχους. Δεν δίσταζε όταν γνώριζε ότι αυτό που υπηρετούσε ήταν ανώτερο πέρα και πάνω από συμφέροντα και προσωπική ιδιοτέλεια. Ήταν δίκαιος. Στο μέτρο του δυνατού έστω και αν πολλές φορές αδικούσε τον εαυτό του. Ζούσε και προσέφερε  με αυταπάρνηση. Με αγάπη. Με καρτερικότητα. Με δύναμη και κατάθεση ψυχής. Συνεχώς. Διαρκώς. Αενάως.

Έδινε από το περίσσευμα καρδιάς και το προσωπικό  υστέρημα.  Υπήρξε πρότυπο ζωής για αρκετούς από εμάς που τον ζούσαμε. Λίγο πιο κοντά. Πιο στενά.  Φρόντιζε και ποτέ, ουδείς δεν γνώριζε αν και σε ποιους προσέφερε ελεημοσύνες απλά το διαπίστωνες χρόνια μετά όταν κάποιος ερχόταν και προσέφερε γιατί κάποτε ο Αλέξανδρος είχε προσφέρει από το δικό του προσωπικό υστέρημα.

Έχω ιδία αντίληψη και προσωπικό παράδειγμα τούτης της συνεχούς προσφοράς του…

Υπήρξε μεγάλος οραματιστής.  Δεν έπαυε να μας μιλά αδιάκοπα  για την Ελλάδα. Για τους γεννήτορες του Έθνους νεότερους και προγενέστερους. Κάθε εποχής.    Για εκείνους που λευτέρωσαν την Ελλάδα από τους Οθωμανούς Τούρκους αλλά και όλους εκείνους που θέλησαν βάση σχεδίου να την εκμαυλίσουν.  Όπως σήμερα εν έτη 2019 στο κατώφλι του 21^ου αιώνα…

Και τότε που τα έλεγε και τα έγραφε, σαν να τα «έβλεπε» μπροστά του  σαν σε «φιλμ» και τα αποτύπωνε  σε εκείνα τα 100αδες χιλιάδες σημειώματα του, που έφτιαχνε πάντα πριν από κάθε δημόσια δράση του κήρυγμα ή διδασκαλία σε νέους φοιτητές της ΧΦΕ ή άλλων χριστιανικών ή κοινωνικών  δράσεων. Ήσαν πολύ γλαφυρά. Έτυχε και κάποια από αυτά τα σημειώματα αρκετές φορές τα διάβασα… είτε ως “λαθραναγνώστης” είτε αργότερα σαν μεγάλωσα, πιότερο μετά την φοιτητική ζωή έδινε να πάρω «μια ματιά»…

1000αδες Σελίδες  που βρίσκονται προφανώς σε κάποια από τα αρχεία της αδελφότητας θεολόγων η ΖΩΗ, και  εκεί βρίσκεται όλος ο πλούτος της σκέψης του  και της ανασύνθεσης του μέσα από τα διαβάσματα και τις διαρκείς  μελέτες του.   Επί παντός επί στητού!  Για κάθε ζήτημα. Έγραφε. Έγραφε… έγραφε…

Συχνά τον έβλεπες σκυμμένο, και «χαμένο», σχεδόν βυθισμένο…  πάνω από τους τόμους της Πατρολογίας, τον Ευεργετινό, την Φιλοκαλία, τον Ισαάκ Σύρο, τον Νικόδημο Αγειορίτη,  το Γεροντικό, το Πηδάλιο, τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας,  νεότερους  νεομάρτυρες  όπως  τον Κοσμά Αιτωλό, τους Μεγάλους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μα και νεότερους σύγχρονους μας, τον π. Φλορώφσκυ, και 10αδες άλλους  όπως τον Ν. Μπερτιάεφ,  τον Τ. Έλιοτ, τις μαρτυρίες σύγχρονων μας του 20^ου αιώνα,   που εδιώχθησαν από το άγριο άθεο Κουμουνιστικό – Σταλινικό καθεστώς,  όπως τον Φ. Ντοστογιέφσκι, και 10αδες  άλλους σύγχρονους του 20^ου αιώνα, νεότερους της Ορθόδοξης μετά Πατερικής Θεολογίας και της Ρωσικής Εκκλησίας,   τον Ιουστίνο Πόποβιτς, Σεραφείμ του Σαρώφ,  και άλλους, άλλους…. Πολλούς.

Μας διάβαζε για τον Ρ. Φολερώ, και άλλους ακόμα πιο  σύγχρονους  της Ρωσικής διανόησης ή και της Ελλάδος αν κάποιος έγραφε κάποιο άρθρο στην αγαπημένη του εφημερίδα την ΕΣΤΙΑ(τότε που την είχε ακόμα η οικογένεια Κύρου εννοείται).

Μετέδιδε τα μηνύματα της Εκκλησίας με τρόπο παραστατικό. Είχε μεταδοτικότητα στα κηρύγματα του αλλά και στην διδασκαλία του, είτε σε προσωπικό επίπεδο, αν απευθυνόταν σε κάποιον ειδικότερα ή είτε πολύ περισσότερο μιλούσε  σε κάποιο νεανικό  κύκλο μελέτης Ιερών Βιβλικών και Πατρικών κειμένων.   Μιλούσε για την Ορθόδοξη Βιωματική Θεολογία,  των Πατέρων της Εκκλησίας.

Κάθε που κάτι τον συνέπαιρνε, τον εντυπωσίαζε και τον ενθουσίαζε, πολλές φορές σαν μικρό παιδί, έρχονταν, μας το μετέδιδε  και  μας μιλούσε συνεχώς, και διαρκώς,

Για τους Πατέρες του Γένους των Ορθοδόξων και των Ελλήνων Φιλοσόφων εξηγώντας μας πως οι Πατέρες της Εκκλησίας μας ο Μέγας Βασίλειος ή ο Μέγας Γρηγόριος, ο Γρηγόριος ο Νύσσης,  ο Ιερός Χρυσόστομος ή ο Μέγας Φώτιος,  ή πολύ περισσότερο ο παρεξηγημένος Γρηγόριος ο Παλαμάς, κατάφεραν να ενσωματώσουν την Ελληνική σκέψη και Ελληνική φιλοσοφία μέσα   στην Θεολογική Ορθόδοξη βιωματική Πατερική  Θεολογία που παρήγαγαν οι Οικουμενικοί Σύνοδοι, Λόγω  και Έργω,  ως   συνέχεια του Αποστόλου Παύλου, του Πρώτου των Πρώτων και Πρώτου μετά τον Ένα,  και των Πρώτων Αποστόλων, την Ελληνική σκέψη και διανόηση, διαχωρίζοντας μας όμως την ουσία την αληθινής δημοκρατίας φέροντας μας ως ύψιστο παράδειγμα το πολίτευμα της Ορθόδοξης  Εκκλησίας μας, που είναι η πραγμάτωση της Ελληνικής σκέψης περί αληθινής δημοκρατίας όπως όμως την επαναβάπτισε ο Απόστολος των Εθνών Παύλος και η συνέχεια εμπράγματη επιβεβαίωση της μέσα από τις Οικουμενικές Συνόδους, τοπικές, και περιφερειακές.

Εμβάθυνε, στις Πράξεις των Αποστόλων και ειδικά στον Απόστολο των Εθνών, Παύλο,   μέσα από την Προς Κορινθίους Επιστολή  στον Ύμνο προς την Αγάπη ή μας μιλούσε για  τον πλήρη και σαφή διαχωρισμό της απόλυτης ισότητας που υπήρξε  η μεγάλη Θεία και Ιερή Επανάσταση όλων των εποχών και το θεμέλιο της δυτικής Χριστιανικής  Κοινωνίας και ο λίθος επί λίθων,   ενάντια σε κάθε καταπίεση! «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΛΗΝ Η ΙΟΥΔΑΙΟΣ. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΥΝΑΙΚΑ Η ΑΝΔΡΑΣ. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ  ΜΑΥΡΟΣ Η ΛΕΥΚΟΣ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΟΥΛΟΣ Η ΣΚΛΑΒΟΣ, κτλ.  Συνέδεε τον Πλάτωνα και των Αριστοτέλη και άλλους μεγάλους της Προδρομικής περιόδου π. Χριστού,   ως μεγάλους «ορατούς  προδρόμους» της χριστιανικής Πίστης όχι ως φιλοσοφίας αλλά ως βίωμα ζωής όπως ο Διογένης και 10αδες άλλοι που σήμερα αγνοούμε ίσως και την ύπαρξη τους.

Θυμάμαι κάποτε που καθόμασταν, οι δυο μας μια Κυριακή πρωί μετά από ένα κύκλο,  αν καλώς θυμάμαι των ομαδαρχών, στο μέγαρο Γαβριήλ στον Πειραιά επί της οδού Γούναρη 26, κάπου στα τέλη της 10ετιας του 1980  και, εμπνεύστηκε αυτή την μεγάλη εκστρατεία για την δημιουργία της Χριστιανικής Νεολαίας Ελλάδος, με κεντρικό σύνθημα την  λευκή αφίσα με τον Σταυρό στο κέντρο και την σφραγίδα του άρτου στο κάτω μέρος  και με κεντρικό σύνθημα  το «ΜΗ ΜΕ ΡΩΤΑΣ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΔΕΣ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ»!  είχε βρει τον στίχο σε ένα βιβλίο ποιημάτων.  Του άρεσε και το έκανε σύνθημα κεντρικό. Κυριάρχησε στις χριστιανικές κοινότητες σε όλη την Ελλάδα για αρκετά χρόνια. Κάποτε, μια Μεγάλη Πέμπτη ο Πειραιάς έγινε κατακόκκινος από αυτή την αφίσα!

 

 

Τι τον έπιασε;!; Σαν το μικρό παιδί που ενθουσιάζεται πήρε τον πατέρα Ηλία(Μαστρογιαννόπουλο μέλος της αδελφότητας ΖΩΗ  και πνευματικό του πατέρα και αδελφό με τον οποίο συζητούσε σχεδόν τα πάντα) και άλλους συνεργάτες του από τις ομάδες και την ΧΦΕ Πειραιώς και Αθηνών για  να μεταδώσει την ιδέα του αυτή.   Σκέφτηκε αμέσως πως θα γίνει πράξη και γενικό σύνθημα γενικού ξεσηκωμού! Απάντηση στην απαρχή της  ηθικής, κοινωνικής  και πολιτικής διαφθοράς, που έβλεπε να έρχεται με ταχείς ρυθμούς. καλπάζοντας!  Ανησυχούσε για αυτά όλα που έρχονταν. Και δεν είχε άδικο…

Για πότε βρήκε το τυπογραφείο για πότε έδωσε το σύνθημα στην άμεση ομάδα που είχε κοντά του, τον Παναγιώτη Γουλάκο, τον Λέανδρο Μιχαλόπουλο, τον Κώστα Διαννή, τον Γιώργο Λέκκα και τον Γιώργο Μποροβίλο, τον Χρήστο Παπαθανασίου (νυν Μητροπολίτη Μάνης)  και φυσικά τον αχώριστο και  στενό φίλο και συνεργάτη του αείμνηστο Ιωάννη Ζαρταλούδη, και αρκετούς ακόμα προκειμένου να πάρει όλων την «συγκατάθεση» και την συναίνεση.

Ιωάννης  Ζαρταλούδης και Αλέξανδρος  Βάμβας, το δίδυμο!     Μαζί  δεν εκάμαν και χώρια δεν μπορούσαν! Οι δυο τους.  Μια επίσης άλλη μεγάλη μορφή ο Ιωάννης Ζαρταλούδης που κάποτε κάποιος οφείλει να γράψει. Επίσης μια μοναχική φιγούρα και που παρόλο που δεν ήταν μέλος της Ζωής  εν τούτοις ζούσε ως αφιερωμένος ζούσε μαζί  με την μητέρα του.

Έφυγε και εκείνος πρόσφατα κάπου στο 2012. μόνος…

Την επόμενη Κυριακή κιόλας οι αφίσες έτοιμες!  Είχε γεμίσει ο Πειραιάς! Κατακόκκινος! Με την γνωστή αφίσα, με κέντρο τον Σταυρό! Αυτή που τον σφράγισε κιόλας σε όλη του την υπόλοιπη ζωή!

Ο Αλέξανδρος Βάμβας πέρα από δεινός ρήτωρ και ιεροκήρυκας  και Θεολόγος με βάθος και πνευματική διαύγεια, υπήρξε μια μορφή πολύ σύνθετη. Πολύπλευρη. Προσωπικότητα εκρηκτική!

Για την Θεολογική και πνευματική του εμβάθυνση είναι άλλοι, αρμοδιότεροι εμού, να καταθέσουν – και οφείλουν να το πράξουν αν δεν το έχουν κάμει ακόμα για λόγους ιστορικούς – την δική τους προσωπική εμπειρία. Γνώση και κατάρτιση όσοι τον είχαν πνευματικό  δάσκαλο πολύ περισσότερο πνευματικό Πατέρα ή προσωπικό καθοδηγητή.   Όχι αδίκως τον κατατάσσουν στις μεγάλες νεότερες πνευματικές μορφές, πλάϊ στον π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλο, τον Αλέξανδρο Τσιριντάνη, και 10αδες άλλες μεγάλες μορφές.  Επ᾽αυτού μπορεί να μαρτυρήσει ο Χρήστος Γιανναράς,  επίσης ένα από τα δικά πνευματικά αναστήματα του όπως και 10αδες άλλοι που σήμερα κατέχουν υψηλά αξιώματα πνευματικά ή πολιτικά.

Φίλοι και συχνοί συνομιλητές του ο τότε επίσκοπος Ανδρούσης Αναστάσιος Γιαννουλάτος μετέπειτα Αρχ. Αλβανίας, ο  αείμνηστος Νικόλαος Μητ. Φθιώτιδος, ο μακαριστός Μητρ Χαλκίδος,  Νικόλαος Τσελέντης, ο  Αρχιμανδρίτης Ηγούμενος της Μονής Πεντέλης, π. Θεόκλητος Φεφές, 10αδες ηγούμενοι στο Άγιο Όρος και σε άλλες ιερές μονές ανά τον κόσμο,   ο Μακαριστός Αρχ. Κυρός Ιερώνυμος(Κοτσώνης) ο Α αλλά και ο νυν Αρχ. Ιερώνυμος(Λιάππης)  ο Β. Ο προκάτοχος του στην Μητρόπολη Θηβών γέρων  Νικόδημος, και   10αδες Αρχιερείς και Επίσκοποι που συχνά του τηλεφωνούσαν για να πάρουν μια άλλη δεύτερη γνώμη, αντικειμενική.  Απομακρυσμένη και αποφορτισμένη από γεγονότα και καταστάσεις.  Ζούσε την εκκλησιαστική κοινότητα σε όλες της,   τις εκφάνσεις.

Ανησυχούσε για την πορεία της διοικούσας Εκκλησίας. Και δεν είχε άδικο. Εδικά όπως έχει μεταβληθεί σήμερα(2019).  Σε ένα πλήρως εκκοσμικευμένο  οργανισμό συμφερόντων και δολοπλοκιών,  ίντριγκας, καμαρίλας,   εξουσίας και οικονομικών δοσοληψιών, συγκάλυψης σκανδάλων πάσης φύσεως, ηθικών και οικονομικών σκανδάλων,  με ελάχιστες ευτυχώς  φωτεινές εξαιρέσεις και ακόμα ελαχιστότερες πνευματικές   «εξάρσεις»…

Πολλές φορές τον άκουγα, να συνομιλεί  άλλοτε με πάθος και άλλοτε με σεβασμό, αναλόγως του Προσώπου που είχε στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, με  μέλη της αδελφότητος ΖΩΗ, άλλων αδελφοτήτων, όπως ο «ΣΤΑΥΡΟΣ», αλλά κυρίως  Αρχιερείς της εποχής του(1980).

Η «γκάμα» των συνομιλητών έπιανε   από την μια άκρη της Ορθοδοξίας έως την άλλη αλλά και  Συνοδικούς ή μη της Ελλαδικής Εκκλησίας ή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, για το οποίο πάντα εξέφραζε την διαρκή  αγωνία του για την πορεία του,   και σε κάθε συνομιλητή του, Μητροπολίτη εν ενεργεία,  Επίσκοπο τιτουλάριο ή σχολάζοντα, Ηγούμενο,  Αρχιμανδρίτη ή απλό κληρικό, και να τους μεταφέρει την αγωνία της Κοινωνίας και των χριστιανικών κοινοτήτων. Μιλούσε πολύ συχνά με τον αείμνηστο  Μητροπολίτη, Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης,  Κυρό Ιερόθεο, με τον Αρχ. Κυρό  Νικόλο (Τσελέντη), τον μετέπειτα Μετεώρων και Σταγών,  Κυρό Σεραφείμ, τον προσωπικό του φίλο και συχνά συνοδοιπόρο,  αυτοεξόριστο στην Τήνο,  αείμνηστο Αρχ. Αθηνών Κυρό Ιερώνυμο(Κοτσώνη) τον Α ´ τον οποίο συχνά φιλοξενούσε και στις Σπέτσες,  και πλήθος άλλων Αρχιερέων εκείνης της περιόδου(1980).

Δικό μου χρέος, όπως το αντιλαμβάνομαι στην παρούσα φάση, και μετά πάροδο 28 ετών από την εις Κύριον Εκδημία Του, τον Ιούλιο του 1991, στις 9 του μηνός,  είναι να δώσω ορισμένα στιγμιότυπα από την καθημερινή μας κοινή ζωή, όσο μπορώ και όσα επιτρέπονται, και για ένα ακόμα λόγο.

Διότι πολλές φορές είχε «κατακριθεί», άλλοτε εμμέσως και άλλοτε ευθέως για  αυτή την «προσκόλληση» και το προσωπικό «δέσιμο» που είχε με τον μικροκαμωμένο Αλέξανδρο, συνονόματο του,   την ταπεινότητα μου τα τελευταία  15 έτη της ζωής του.

Από τότε δηλ που αιφνιδίως εισήλθα  απροσδόκητα και απρόσκλητα «βίαια» στην ζωή του,  «θαυματουργικό  τω τρόπω»…

Μετά πάροδο πολλών ετών, 28 συνολικά,  δεν ξέρω αν είναι πολλά ή λίγα, αλλά όπως εξήγησα και σε προηγούμενο σημείωμα μου, παρά τις προηγούμενες  ατυχείς  προσπάθειες  μου, να καταγράψω και να περιγράψω τον Άνθρωπο Αλέξανδρο Βάμβα, όπως τον βίωσα προσωπικά, και τον έζησα, ο ίδιος,  δεν τα κατάφερα.  Σαν κάποια «αόρατη δύναμη» να με σταματούσε.  Να με απέτρεπε…

Ούτε και τώρα γνωρίζω αν μπορώ έστω να αποδώσω σε αδρές γραμμές κάποια στοιχεία  προσθέτοντας κάποιες ψηφίδες στο ψηφιδωτό της πολυκύμαντης ζωής του  Αλέξανδρου Βάμβα, μέχρι τα 63 έτη του. Έφυγε πρόωρα χτυπημένος από τον καρκίνο.

Έτσι, προσπάθησα συνδυαστικά, με λόγο ήχο και εικόνα, και όρους  δημοσιογραφικής επαγγελματικής συνειδήσεως, να σκιαγραφήσω με σειρά μικρών ντοκιμαντέρ και μαρτυρίες , και να καταγράψω ότι περισσότερο μπορώ για  την μεγάλη αυτή  Προσωπικότητα του  20ου αιώνα τον Αλέξανδρου Βάμβα.

Ως Ανθρώπου κυρίως  αλλά και να καταγράψω  και κάθε άλλη πτυχή και έκφανση  της Προσωπικότητας του, ώστε συνδυαστικά, και δυνητικά  οι ιστορικοί του μέλλοντος, με την δική τους σκαπάνη και το δικό τους υλικό όσο θα έχουν συλλέξει,  να ανασυνθέσουν την πυκνή αλλά  Σεμνή Λιτή και Δυνατή Πνευματική  Μορφή και Εικόνα Του και Εκείνοι, Λαός και  Στρατευμένη Εκκλησία,  να τον αποδώσουν στην μετέπειτα  Θριαμβεύουσα Εκκλησία και να τον κατατάξει Λαός και Εκκλησία εκεί που ανήκει… Όπου ανήκει. Προς το παρών στις θύμισες και τις αναμνήσεις 10αδων 1000αδων ανθρώπων.

Αν και φρόντιζε να μη αφήνει «ίχνη» πίσω του, εννοώ δεν είχε  την φροντίδα και την μέριμνα να αφήσει ένα γραπτό έργο, ή να γράψει κάποιο βιβλίο, θεμελιώδες χαρακτηριστικό των μεγάλων ηγετών και των μεγάλων φυσιογνωμιών της ανθρωπότητας ακριβώς γιατί έχουν κάνει την μεγάλη υπέρβαση από το εγώ στο Εμείς!

Πέραν εκείνων των 1000αδων σελίδων σημειωμάτων του, με την προετοιμασία του για κάθε θέμα που θα καταπιάνοταν στο κήρυγμα ή σε κάποια άλλη πνευματική δραστηριότητα του. Θεματογραφούσε,   έβαζε δηλ ταμπελάκια σε κάθε φάκελο με το θέμα που είχε πραγματευτεί γραπτώς και το καταχώνιαζε κάπου εκεί στις σκόρπιες βιβλιοθήκες του στο γραφείο ή στο δωμάτιο – κελί του.

Διάβαζε διαρκώς. Μελετούσε σε βάθος ένα θέμα. Το έπιανε από εδώ. Το  έπιανε από εκεί. Το βράδυ έπαιρνε τις γνώμες όλων μας στο βραδινό τραπέζι. Ρωτούσε για τα πάντα και τους πάντες. Από τον πιο μεγάλο της τραπεζαρίας έως τον πιο μικρό που εκ των πραγμάτων συγκυριακά ήταν ο μικρός νεό εισαχθείς, στην μεγάλη νεανική συντροφιά φοιτητών και σπουδαστών του Οικοτροφείου Πειραϊκός Φάρος τον μικρό   Αλέξανδρο (ο γράφων και υπογράφων δηλ)

Πριν την Βραδυνή τράπεζα φρόντιζε αν ήταν στις καλές του και λίγο πνευματικά ξεκούραστος να το περνά και να το εξωτερικεύει. Με έστελνε μέσα στο δωμάτιο του έπαιρνα τον αγαπημένο δίσκο βινύλιο με τους 15 εσπερινούς, το χαμόγελο της Τσοκόντας και άλλα πολλά μουσικά  ακούσματα   του Μάνου Χατζιδάκι ή άλλες ανάλαφρες μουσικές, όπως του Σταμάτη Σπανουδάκη,  και έβαζε το πικ απ να παίζει πριν το φαγητό ή και κατά την διάρκεια του φαγητού.  Ήρεμα. Χαλαρά. Έφτιαχνε το κλίμα.  Έστρωνε το έδαφος για να πει Λόγο Θεού.

Η ζωή του ένα διαρκές παράδειγμα και ένα διαρκές κήρυγμα. Ζωντανό παράδειγμα σε κάθε πτυχή της κοινής ζωής μας.  Μας μάθαινε διαρκώς. Με δίδασκε. Με το ήθος και το παράδειγμα του. Έστρωνε με ιεροπρέπεια ο ίδιος το τραπέζι. μας εξηγούσε, εμένα τουλάχιστον, που ήμασταν συνέχεια μαζί «αχώριστοι» και «κολλητοί» διαρκώς, εξηγούσε  την ιερή διαδικασία της τράπεζας.  Έδινε σημασία σε κάθε λεπτομέρεια. Στην χαρτοπετσέτα. Στο πως θα τοποθετηθεί το μαχαίρι και το  πιρούνι. Το κουτάλι.  Το σερβίτσιο. Το πιάτο του φαγητού. Το συνοδευτικό. Το φρούτο. Πρόσεχε κάθε λεπτομέρεια. Τα έβλεπε όλα! Περνούσε από κάθε τραπέζι πριν χτυπήσει το κουδούνι για την τράπεζα είτε Βραδυνή είτε για το μεσημεριανό, και έκανε έλεγχο στο κάθε τι.

Μπορούσε να διακρίνει και να ψυχολογήσει αν αυτός που έστρωσε τραπέζι ήταν στις καλές του ή στις κακές του. Αν ήταν βιαστικός, και το έκαμε γιατί έπρεπε ή αν είχε στρώσει τραπέζι με μεράκι και αγάπη. Έλεγε : «παιδιά μου κάθε τι που κάμετε να το κάμετε με αγάπη. Με μεράκι. Να βάζετε λίγο από εσάς μέσα σε κάθε σας πράξη. Σε κάθε σας ενέργεια. Και ο Θεός αν κάτι ξεχάσετε με τον δικό του τρόπο θα συμπληρώσει αν κάτι πρέπει να συμπληρωθεί γιατί πάνω στην γρηγοράδα και την παραζάλη σας το παραλείψατε. Εκείνος θα το δει και θα το συμπληρώσει..»

Έλεγε «παιδί μου να μη πετάς ποτέ και τίποτα. Τα ψίχουλα είναι ιερά. Κάποια παιδιά δεν τα έχουν…σκύβουν χάμω να τα πιάσουν όταν εσύ τα πετάς. Θα έρθει στιγμή που η Ελλάδα θα πονάει πολύ την απερισκεψία των ηγετών τους. Θα πονάει την αλαζονεία τους. Θα πονέσουν οι Έλληνες. Εσύ μη το κάμεις. Όσο περνά από το χέρι σου. Μη πετάς σε παρακαλώ ποτέ τίποτα! Είναι ύβρεις! Βλασφημία  προς τον Θεό Πατέρα μας να πετάς το φαγητό πόσο μάλλον το ψωμί που είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας. Θυμάσαι… τι είπαμε εκείνο το μεγάλο βράδυ που ο Θεός σε έστειλε κοντά μας;…»  και σταματούσε, να μιλά ενώ έστρωνε το τραπέζι μαζί μου ή με άλλα παιδιά που ήταν η σειρά τους να στρώσουν τραπέζι,  ήταν το “μεγάλο μικρό μυστικό” μας…

Είναι πολλές οι φορές που τον είδα να κυλάει το δάκρυ χωρίς να γνωρίζω γιατί… νοιάζονταν για το κάθε τι. Θυμάμαι όταν ξεκινούσε η προετοιμασία για εκείνες τις φοβερές εξορμήσεις στα σύνορα με τι λεπτότητα αλλά και πόση προετοιμασία μας προετοίμαζε ψυχολογικά και πνευματικά για αυτή την ιερή αποστολή στα σύνορα της Ελλάδος.  Παθιάζονταν. Ζούσε την κάθε στιγμή.

Οι πνευματικές εξορμήσεις των Χριστουγέννων στα σύνορα της Ελλάδος

Μιλάμε για την 10ετια του 1980. Η όλη διαδικασία ξεκινούσε από την επομένη κιόλας ημέρα που ολοκληρώνονταν η κάθε εξόρμηση στα σύνορα. Συνήθως παραμονές των Χριστουγέννων ξεκινούσε το πούλμαν με τους φοιτητές της ΧΦΕ και τους σπουδαστές του Οικοτροφείου. Όταν άρχισε να με παίρνει μαζί ήμουν ο μικρότερος της ομάδος. Ήμουν δεν ήμουν 15 ετών όταν το αυστηρό  όριο ήθελε οι συμμετέχοντες να είναι τουλάχιστον  πρωτοετείς φοιτητές της οποιαδήποτε σχολής ήταν ο συμμετέχων στην πνευματική αυτή εξόρμηση.  Κρατούσε ένα γεμάτο 7ημερο. Επιστρέφαμε προ παραμονές της Πρωτοχρονιάς για να είναι όλοι σπίτια τους. Και τι δεν έχω να αφηγηθώ από εκείνες τις μεγάλες στιγμές. Πόσα δεν έμαθα ; πόσα…

Περνάγαμε σχεδόν όλη την βόρειο Ελλάδα. Φτάναμε στο όρος Μπέλες. Στα σύνορα τα Ελληνοβουλγαρικά. Από τότε γνωρίζαμε την προπαγάνδα των Βουλγάρων για την Μακεδονία του Πυρίν και την προπαγάνδα της κυβέρνησης Τίτο για την «Μακεδονία των Σκοπίων» και όλα τα άλλα που από τότε «έβλεπε» να έρχονται στα εθνικά μας θέματα ειδικά όταν φτάναμε στην εγκαταλελλημένη από τότε Θράκη. 10ετια 1980. Όταν μεσουρανούσε το «ΠΑΣΟΚ ενωμένο ισχυρό δυνατό» !

Φρόντιζε σε αυτές τις συναντήσεις και εξορμήσεις να ερχόμαστε τετ α τετ με προσωπικότητες όπως ο Νικόλαος Μάρτης και ο Β. Ιντζές που έδιναν μάχη από τότε για την Ελληνικότητα της Μακεδονίας μας.  Και άλλες μεγάλες προσωπικότητες που έφυγαν από κοντά μας εδώ και χρόνια.

Φτάναμε στον Άγιο Χριστόφορο στην Πτολεμαΐδα. Στον παπά Λευτέρη. Μια μορφή απίστευτη. Συνδύαζε τον Ποιμένα βοσκό ανθρώπων και ψυχών αλλά και αληθινό ποιμένα με τα προβατάκια του. Απλό άνθρωπο. Ταπεινό. Λιτή μορφή. Δάσκαλος πραγματικός. Με έργο τιτάνιο στην περιοχή του γερό Αυγουστίνου (Καντιώτη). Περνούσαμε πάντα να πάρουμε Ευχή και Ευλογία να μας μιλήσει και να μας πει Λόγο Θεού. Το ίδιο και τον αείμνηστο Μητροπολίτη Κονίτσης Κυρό Σεβαστιανό. Και όλους τους τότε πραγματικούς και αληθινούς Πατέρες και Ποιμένες της  μείζονος περιοχής της Μακεδονίας μας.  Φτάναμε ως τις Πρέσπες και  περνούσαμε στον Άγιο Αχίλλειο πριν καν τον γνωρίσουν και τον   κάνουν «φεστιβάλ». Πάντα είχαμε παπά μαζί και έκανε την Θεία Λειτουργία στο αρχαίο Βυζαντινό εκκλησάκι. Πάντα.

Αυτές οι εξορμήσεις, με τα δώρα, τα ρούχα, τα τρόφιμα που μαζεύαμε σχεδόν όλη την χρονιά τελετουργικά, για να ζήσουμε και βιώσουμε την χαρά της προσφοράς. της ανιδιοτελούς προσφοράς. Παιχνίδια. Βιβλία. Κάθε λογής ρούχο. Μάλιστα τα ρούχα κατέβαινε ο ίδιος προσωπικά και τα διάλεγε. Δεν ήθελε να είναι ούτε φορεμένα ούτε β διαλογής. Πρόσεχε την κάθε λεπτομέρεια.  Παρόλο που  έλεγε στα κηρύγματα και την κατ έτος προετοιμασία για αυτή την μεγάλη στιγμή της εξόρμησης στα σύνορα, «φέρτε ότι έχετε ας είναι και φορεμένα», εν τούτοις κατέβαινε και τα διάλεγε ένα προς ένα. Μαζί μου. Τούτη την δουλειά την κάμαμε σαν σε ιεροτελεστία κάθε φορά.  Δεν ήθελε κανείς που θα λάβει το πακετάκι του, μα μεγάλος ήταν γέροντας μα παιδί να νιώσει άσχημα. Χώρια που πάντα σαν από  θαύμα εξοικονομούσε όλα τα έξοδα για την εξόρμηση αυτή. Δηλ χρήματα για την ναύλωση του λεωφορείου. Έξοδα φαγητού. Και ένα σωρό άλλα. βενζίνες. κτλ φρόντιζε την κάθε λεπτομέρεια μαζί με τον κυρ Γιάννη Ζαρταλούδη.  Και οι Κυρίες της Φιλοπτώχου και το  ειδικό ταμείο που δημιουργούσε για κάθε δράση, γέμιζε φασούλι το φασούλι. Όλη την χρονιά.  Επρόκειτο για μεγάλη, σχεδόν ιερή διαδικασία κάθε χρονιά. Φρόντιζε ο ίδιος και την φόρτιζε  πνευματικά και συναισθηματικά.  Είχε τον τρόπο του να σε κάνει να ζεις για κάθε επόμενη μεγάλη στιγμή. Μα θα ήταν η εξόρμηση των Χριστουγέννων. Μα οι κατασκηνώσεις. Μα μια νέα δραστηριότητα όπως τότε που καθιέρωσε για τους νέους και τις νέες τα «φροντιστήρια Πατερικών μελετών».  Ή τις συναντήσεις για τις νέες μητέρες και τα νέα ζευγάρια.

Κάθε περίοδος είχε την δική της βαρύτητα. Πνευματικά και κοινωνικά. Άλλη σημασία είχε το Πάσχα και άλλη προετοιμασία πνευματική αλλά και άλλη δραστηριότητα και άλλη το καλοκαιράκι, με τον 15Αύγοστο και τις παρακλήσεις στο πρώτο όροφο της οδού Γούναρη 26, στον Πειραιά ή αργότερα στην οδό Νοταρά,   όπου ότι και αν γινόταν όλα στο τέλος κατέληγαν στις Σπέτσες. Μα μόνοι οι δυο μας, πόσα καλοκαίρια ; πόσα;  Και πόσα άλλα με 10αδες φοιτητές που τους προετοίμαζε για τον χειμώνα και τις δραστηριότητες. Εκεί στους «Καλούς Λιμένες», έτσι λέγανε το εξοχικό του σπίτι στην Αγία Μαρίνα Σπετσών, που ήταν ξενώνας φιλοξενίας  και Αγάπης για 100αδες φοιτητές και φοιτήτριες αμέτρητα καλοκαίρια,  εκεί πρωτό έδινε το σύνθημα της επόμενης  χρονιάς. Για τον επόμενο χειμώνα.

Και όλοι προσπαθούσαν να μαντέψουν ποιο θα είναι το σύνθημα της χρονιάς από τα μισόλογα που έλεγε πότε στο τραπέζι και πότε στο κυριακάτικο κήρυγμα στην Ανάληψη στον αγαπημένο του ενοριακό ναό στις Σπέτσες.  Πόσα και πόσα θα μπορούσα να αφηγηθώ σκάβοντας την μνήμη… Και πόσα άλλα…

ίσως μιαν άλλη φορά…και με κάποια άλλη αφορμή.

Ο Θεός ας αναπαύσει την Αγία Ψυχή Του.  Ας τον κατατάξει εν σκηνές Αγίων και Δικαίων.

Να προσεύχεσαι για εμάς κυρ Αλέξανδρε. Να Προσεύχεσαι…  Να μας σκέπτεσαι…

Εκεί ψηλά που βρίσκεσαι ομοτράπεζος Αγίων και Οσίων. Μαρτύρων και Νεομαρτύρων.  Να μας σκέφτεσθε.   Ελλάδα. Αθήνα. Ιούλιος 2019.

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ> ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΘ. ΘΕΟΛΟΓΟ ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΡΚΟΤΣΗ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ> + ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΜΙΛΟΥΝ ΣΠΕΤΣΙΩΤΕΣ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ > + ΒΙΝΤΕΟ ΜΙΛΟΥΝ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΑΝ

ΣΠΕΤΣΕΣ από το προσωπικό αρχείο Α.Σ