Έριδες, πάθη και μίση… εντός και εκτός Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας

Τα αμειγώς εκκλησιαστικά ζητήματα και οι γεωπολιτική διάσταση τους γεγονότος

ΧΑΝΙΑ ΚΡΗΤΗΣ-ΚΟΛΥΜΒΑΡΙ ΔΗΜΟΥ ΠΛΑΤΑΝΙΑ, 23 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016

ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΡΑΣΣΙΑΣ

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ-ΕΠΙΚΑΙΡΑ (τ.346 Μάιος 24062016): ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΡΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

Orthodox clergy celebrated Vespers of Pentecost in the church of St. Titus in Heraklion. Orthodox Primates are in Crete for the historic Holy and Great Council.

Η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας των 10 (εκ των) 14 Εκκλησιών επισήμως ξεκίνησε  την Πέμπτη 16 Ιουνίου με την άφιξη των Προκαθημένων με κάθε επισημότητα. Την επομένη, Παρασκευή 17 Ιουνίου, συγκαλεί ως είχε προγραμματιστεί την «μικρά Σύναξη»,  τελικώς, παρά τις εκκλήσεις όλων των υπολοίπων Εκκλησιών, αφού  δεν προσήλθαν τα Πατριαρχεία των Εκκλησιών της Αντιόχειας της Ρωσίας της Βουλγαρίας και της Γεωργίας, δηλαδή το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο κομμάτι της Ορθοδοξίας, περισσότερο των 200 εκατομμυρίων Ορθοδόξων Πιστών.   Ο Οικουμενικός  Πατριάρχης  κ. Βαρθολομαίος όπως είχε ανακοινώσει συνεκάλεσε την μικρή Σύναξη των  Προκαθημένων των 10 Εκκλησιών δηλαδή των τεσσάρων εκ των πέντε Πρεσβυγενών ήτοι των  Πατριαρχείων  της Κωνσταντινουπόλεως,  της Αλεξανδρείας, των Ιεροσολύμων, και των  νεοπαγών  Πατριαρχείων   της Σερβίας και της Ρουμανίας και  των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών της Κύπρου, της Ελλάδος, της Πολωνίας,  της Αλβανίας και της Τσεχίας –Σλοβακίας. Αυτή την Σύναξη των Προκαθημένων είχε ανακοινώσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδος και συγκεκριμένα την Δευτέρα 13 Ιουνίου απευθύνοντας παράλληλα θερμή έκκληση για συμμετοχή όλων των Εκκλησιών  και με ένα διπλωματικό θρίλερ να εξελίσσεται μέχρι την τελευταία στιγμή προκειμένου να πειστεί ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος να προσέλθει τουλάχιστον στο Πολύ Αρχιερατικό Συλλείτουργο της Κυριακής της Πεντηκοστής ώστε να μην υπάρξει και ευχαριστιακό ρήγμα με συνέπειες που ακόμα, προς το παρόν  δεν έχουν κάνει αισθητή την εμφάνιση τους. Το Ελληνικό Υπουργείο των εξωτερικών και ειδικώς και προσωπικώς οι κ. ΚΟτντζιάς και Αμανατίδης κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια με τους αντίστοιχους ομολόγους τους της Ρωσίας προκειμένου να μεταπεισθεί η Εκκλησία της Ρωσίας και να προσέλθει. Όλες οι προσπάθειες αλλά και οι εκκλήσεις  όλων των Προκαθημένων ακόμα και κατά την ημέρα έναρξης των εργασιών την Δευτέρα 20 Ιουνίου ημέρα εορτασμού της Αγίας Τριάδος.  Όλοι οι Προκαθημένοι απηύθυναν θερμές εκκλήσεις ακόμα και την 9^η ώρα, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος «υπάρχει καιρός να προσέλθουν έστω και κατά την υπογραφή των κειμένων». Από την μικρά αυτή Σύναξη όπου κυρίως επρόκειτο να συζητηθούν κυρίως οργανωτικά ζητήματα αλλά και  άλλα θέματα πρωτοκόλλου ή τεχνικής φύσεως εκκρεμότητες επί της ουσίας δεν υπήρξε ενημέρωση για τα πεπραγμένα αυτή της Σύναξης των Προκαθημένων. Την επομένη Σάββατο 18 Ιουνίου το απόγευμα ακολούθησε με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια  ο πολύ Αρχιερατικός Εσπερινός για τον εορτασμό της Πεντηκοστής στον Άγιο Μηνά,  Μητροπολιτικό Ναό της Κρήτης στο Ηράκλειο όπου τελέσθηκε με  ορθοδοξοπρεπή ιεροπρέπεια και φυσικά λαμπρότητας όπως ταιριάζει σε αυτό το ιστορικό για την ορθοδοξία γεγονός,  αλλά δυστυχώς  χωρίς την συμμετοχή του λαού της Κρήτης, πέραν εκείνων που είχαν λάβει πρόσκληση από τον δήμο Ηρακλείου για να προσέλθουν εντός ή πέριξ του Ναού.  Την Δευτέρα 20 Ιουνίου ημέρα της Αγίας Τριάδος και μετά την καθιερωμένη Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή της Παναγιάς Οδηγήτριας που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της Ορθόδοξης Ακαδημίας τελέσθηκε Πατριαρχική Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Πατριάρχη Αλαξενδρείας κ. Θεόδωρου καταγομένου εκ Κρήτης ο οποίος πολλές φορές έγινε αντικείμενο θερμότατων εκδηλώσεων του Λαού. Όλες τις ημέρες μέχρι το τέλος της Μεγάλης Συνόδου, κάθε ημέρα μια Εκκλησία εκ περιτροπής τελούσε θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή της Παναγίας Οδηγήτριας. Η πρώτη ημέρα είχε πανηγυρικό χαρακτήρα και μάλιστα μεταδόθηκε live σε απευθείας μετάδοση, μέσω ΕΡΤ και μέσω EBU και σε άλλες χώρες.  Όλες οι εισηγήσεις των δέκα Προκαθημένων είχαν ένα και το αυτό χαρακτηριστικό: Πνεύμα αρραγούς και συμπαγούς  ενότητας. Και δεύτερο στοιχείο που επίσης κυριάρχησε εντονότατα ήταν η κοινή έκκληση όλων, και των δέκα προκαθημένων ώστε ακόμα και την ύστατη ώρα να προσέλθουν στην Μεγάλη Σύνοδο. Το  αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η Σύνοδος αυτή  δεν είναι Πανορθόδοξη και χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, που είχαν ως γενεσιουργό  αιτία τον Εθνοφυλετισμό και κατ επέκταση τις διάφορες εθνικιστικές τάσεις  ή και εξάρσεις που ενίοτε  κυριαρχούν στους κόλπους των εθνικών Εκκλησιών, κυρίως των Σλαβογενών,  με αποτέλεσμα αφενός να απεμπολείται το πρώτο και κύριο στοιχείο που είναι η Κοινή Πίστης των Ορθοδόξων. Στοιχείο που όχι μόνον συνενώνει αλλά και αναζωογονεί καθώς αυτό από μόνο του απομονώνει τις όποιες διακρίσεις κάθε είδους (φυλετικές, εθνολογικές, γλωσσικές ή άλλους διαχωρισμούς). Και αφετέρου πολλές φορές να προκαλούνται έριδες μίση πάθη και αδικαιολόγητες εντάσεις όπως στην προκειμένη περίπτωση.  Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις, κυρίως της Ρωσικής Εκκλησίας (βλ. Συνεντεύξεις Μητροπολίτη Ιλαρίωνα), εν τούτοις το τραύμα και η πληγή  κατά της ενότητας που έχει επέλθει στους κόλπους της  Ορθόδοξης Εκκλησίας,  ουδείς μπορεί να  γνωρίζει, καθώς τα συμπτώματα της όποιας «ασθένειας» προκληθεί είναι μια απλή ίωση, αν είναι μολυσματικός και μεταδοτικός υιός,   αν είναι μια απλή γρατζουνιά ή αν πρόκειται για ένα  βαθύ και γαγγραινόειδες  τραύμα που θα κατατρώει τα σωθικά της Ορθοδοξίας οδηγώντας την σε Αιρέσεις και Σχίσματα. Μένει να δούμε το τέλος και τα αποτελέσματα της Μεγάλης Συνόδου των Δέκα Εκκλησιών της Καθ Υμάς Ανατολής της Μίας Αγίας  Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας,  και την αρχή μιας μακράς περιόδου που ξεκινά  την  «επόμενη ημέρα» της Συνόδου αυτής. Το μείζον όμως όλων είναι ότι είτε έτσι είτε αλλιώς ο Συνοδικός Θεσμός που για αιώνες είχε ατονήσει σε Πανορθόδοξο επίπεδο επαναλειτουργεί   έστω και «κουτσουρεμένα»  αφού δεν μετείχαν όλες οι Εκκλησίες εν τούτοις έχει αρχίσει ένας μεγάλος διάλογος. Το τρίτο σημείο που οφείλει κανείς να παρατηρήσει είναι, ότι όπως  επίσης ορθώς  επισημάνθηκε αυτή την Σύνοδο δεν τη προκάλεσε καμία έκτακτη ανάγκη όπως πχ στους πρώτους αιώνες της ζωής της Εκκλησίας με την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αιρέσεων, αλλά ζητήματα εσωτερικής φύσεως, κυρίως εσωτερικής διοικητικής ανωμαλίας των οποίων βάση και γεννεσιουργός αιτία πάλι είναι ο εθνοφυλετισμός.  Δηλ οι εθνικές Εκκλησίες σε ότι αφορά την διαποίμανση των Ορθοδόξων της Διασποράς όπου  ανεξαρτήτως εθνικής προελεύσεως οφείλουν να έχουν μια ενιαία αναφορά σε έναν Ορθόδοξο  Επίσκοπο και όχι η κάθε εθνική Εκκλησία για την ίδια γεωγραφική περιοχή να έχει πέντε και δέκα ορθοδόξους Επισκόπους!  Μια πραγματικότητα που εκτός από το χάος και την σύγχηση που επιτείνει δημιουργεί και κάκιστη εικόνα προς τον υπόλοιπο κόσμο και τις υπόλοιπες χριστιανικές Εκκλησίες άλλων δογμάτων και ομολογιών. Το ενδιαφέρον λοιπόν όλων και των εθνικών κυβερνήσεων απόντων και παρόντων Εκκλησιών στρέφεται στην επομένη ημέρα καθώς οι όποιες αποφάσεις ληφθούν –ανεξαρτήτως αν γίνουν αποδεκτές από το Σύνολο Ποίμνιο της Ορθοδοξίας απ άκρη σ άκρη και τους όπου γης Ορθοδόξους – δεν παύουν να έχουν και γεωπολιτικές διαστάσεις. Συνέπειες και επιδράσεις. Αλλάζοντας συσχετισμούς σε γεωπολιτικό επίπεδο. Προκαλώντας νέες στρατηγικές εθνικές συμμαχίες  ή καταργώντας άλλες μακροχρόνιες όπως στην περίπτωση της Ελλάδος όπου οι σχέσεις Ελλάδος και Ρωσίας πάντα υπήρξαν -με ιστορικές διακυμάνσεις – έντονες, καλές ή και χλιαρές  και δυνατές με αναθερμάνσεις όπως πχ στην περίοδο που διανύουμε στην παρούσα ιστορική συγκυρία,  παρέχοντας στον Έλληνα απλό πολίτη μια ασφαλιστική δικλείδα σε περίπτωση που θα μπορούσε εις εκ των γειτόνων μας να αποτολμήσει κάποιο (ελπίζω όχι μιραίο) λάθος βήμα, και με δεδομένο ότι ιστορικά πάντα η Ρωσία ήθελε πρόσβαση μέσω Αιγαίου στην Μεσόγειο, να θεωρούμε και να ελπίζουμε σε μια τέτοια κάθε τύπου υποστήριξη. Αν όμως ο μη γένοιτο έχουμε μια αρνητική και δυσμενή εξέλιξη η Ελλαδική Εκκλησία οφείλει εκ των πραγμάτων να απέχει από κάθε ενέργεια που θα βάλει σε κίνδυνο την ίδια την χώρα. Και ευτυχώς μέχρι στιγμής ο Έλληνας Προκαθήμενος Μακαριότατος  Αρχ. Αθηνών και Πάσης Ελλάδος έχει στο πίσω μέρος του κεφαλιού και της καρδιάς του την Ελλάδα αν και εφ όρους ζωής υπηρετεί την Ορθοδοξία όπως φυσικά και οι ομόδοξοι του Προκαθήμενοι ανά τον κόσμο. Μπορεί ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος να είχε όραμα και αποστολής ζωής την σύγκληση αυτής της Συνόδου, και εν μέρει το πέτυχε ως ένα βαθμό αλλά τα δύσκολα και για εκείνον και για όλη την Ορθοδοξία αρχίζουν την επομένη με το τέλος της Μεγάλης Συνόδου.

Η Ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά ο ΥΦ/Υπουργός Γιάννης Αμανατίδης, με την υψηλή εποπτεία και του αρμόδιου Υπουργού των Εξωτερικών κ.  Γιάννη Κοτζιά κατόπιν ειδικών και επισταμένων  εντολών του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα,  αλλά και συνολικά όλη η κυβέρνηση στο σύνολο της –παρ ότι αριστερή και επισήμως ένα σύνολο πλειοψηφίας  δηλωμένων αθέων  συμπεριλαμβανομένου και του Πρωθυπουργού- εν τούτοις  και χωρίς προηγούμενη εμπειρία κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να πετύχει αυτή η διοργάνωση. Από κάθε άποψη.  Τουλάχιστον σε  ότι αφορά τους δικούς της τομείς ευθύνης και παροχής υπηρεσιών. Το  ίδιο πάλι έκανε και με ιδιαίτερη θέρμη  η τοπική αυτοδιοίκηση ειδικώς ο Δήμαρχος Πλατανιάς  κ. Ιωάννης Μαλανδράκης στον οποίο ανήκει η περιοχή ευθύνης του Κολυμβαρίου, παρά τις αθέμιτες δυσκολίες και τα εμπόδια  που του προκάλεσαν στην προσπάθεια του να παρέχει την γνωστή Κρητική Φιλοξενία,  από πλευράς διοργανωτών και ειδικώς και ανεξήγητα  από το γραφείο τύπου, τα οποία φυσικά για να επιλυθούν χρειάσθηκε η προσφυγή του στον πατέρα Αλέξανδρο Καρλούτσου που είχε και  την γενικότερη ευθύνη εκ μέρους και κατόπιν ειδικής εξουσιοδότησης του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου.   Καλικρατικός Δήμος μια αχανής  περιοχή με 20.000 κατοίκους και 51 χωριά και κοινότητες   μεταξύ αυτών και το Κολυμβάρι όπου βρίσκεται η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, και με πλούσια πολιτιστική και πολιτισμική παράδοση. Τα προβλήματα  από πλευράς διοργάνωσης υπήρξαν πολλά και φαίνονταν εξ αρχής, και αρκετά πριν ξεκινήσει η επίσημη έναρξη των εργασιών της συνόδου αλλά κάποιοι δεν εννοούσαν να το καταλάβουν.   Σε πολλούς και επί μέρους  τομείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρώτη ημέρα επίσημης ενημέρωσης, την Δευτέρα 20 Ιουνίου όπου οι συνθήκες εργασίας ήταν κάτι περισσότερο από άθλιες. Ο κλιματισμός ανύπαρκτος. Η μετάφραση δύσκολη και μετ εμποδίων. Η ασυνεννοησία σε  όλα τα επίπεδα. Δεν υπήρχε επίσημη γλώσσα ώστε όλες οι υπόλοιπες γλωσσικές ανάγκες να καλύπτονταν από αυτόματη μετάφραση. Την δεύτερη ημέρα διορθώθηκε αισθητά η κατάσταση χάρη πάλι στην παρέμβαση του πατέρα Αλέξανδρου Καρλούτσου και του πατέρα Ιωάννη Χρυσαυγή εκπροσώπου τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ένας άλλος επίσης  ανασταλτικός παράγοντας τα αδικαιολόγητα μέτρα ασφαλείας η ζέστη, αλλά και συνολικά η αρνητική ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί στην τοπική κοινωνία λειτούργησε αποτρεπτικά στην προσέλευση του κόσμου στις διάφορες δημόσιες λατρευτικές ευκαιρίες και στο Ηράκλειο κατά την διάρκεια του Εσπερινού της Πεντηκοστής αλλά και την επομένη ημέρα στην Πανηγυρική Θεία Λειτουργία με την συμμετοχή και των 10 Προκαθημένων με κάθε λαμπρότητα.   Παρότι με αρκετούς που μιλήσαμε,  αλλά και όπως μας δήλωσε ο Δήμαρχος Πλατανιάς Ιωάννης Μαλανδράκης «όχι μόνο θα ήθελαν να προσέλθουν αλλά και να πάρουν τις ευχές και τις ευλογίες των προκαθημένων να τους φιλοξενήσουμε όπως εμείς οι Κρητικοί γνωρίζουμε από πάππου προς πάππου, με τις γεύσεις και τα αρώματα μας με τα πλούσια δώρα της γης μας αλλά δυστυχώς η συνεργασία κυρίως με το γραφείο τύπου δεν ήταν απλώς δύσκολη, με εμποδίων (μέσω βοηθών) αλλά εντελώς  αρνητική προκαλώντας κάκιστη εντύπωση και αρνητικά συναισθήματα  στον Κρητικό Λαό. Ωστόσο ο Δήμος παρά τις δυσκολίες έκανε το καθήκον του διοργάνωσε δυο θεματικές εκδρομές για τους δημοσιογράφους και όσους θα ήθελαν να προσέλθουν αν φυσικά μπορούσαν να ενημερωθούν –αλλά αυτό δεν έγινε παρόλο που εστάλεισαν τα δελτία τύπου στον πατέρα Αλέξανδρο Καρλούτσο χάρη στον οποίο και την με την παρέμβαση του εν τέλει κατορθώσαμε να φέρουμε εις  πέρας τις προσπάθειες μας και το καθήκον μας που δεν ήταν άλλο από το να φιλοξενήσουμε αντάξια της μεγάλης και ιερής αυτής εκδήλωσης της Ορθοδοξίας όχι μόνον τους ανθρώπους του τύπου αλλά και όποιον άλλο ήθελε να προσέλθει να γνωρίσει τις ομορφιές της περιοχής μας». Ωστόσο οφείλουμε και πρέπει να το επισημάνουμε πως σε όλη αυτή την διοργάνωση πέρα από τις κρατικές και τοπικές αρχές ο αφανής μεγάλος αυτής της διοργάνωσης ήταν τα πλήθος των νεαρών και νεανίδων  εθελοντών από κάθε γωνιά τη γης, ειδικά την Ελλάδα και την Αμερική όπου προσήλθαν με πάθος να βιώσουν το μεγάλο και κορυφαίο γεγονός της Ορθοδοξίας,  αν και κάποιοι νεαροί  μας περιέγραψαν άθλιες συνθήκες και κάκιστη συμπεριφορά εκ των υπευθύνων. Ας είναι όμως αυτό το μικρότερο κακό αρκεί να αποκόμισαν μια μεγαλύτερης αξίας εμπειρία που θα έχουν χρόνια μετά να διηγούνται στα παιδιά και τα εγγόνια λέγοντας με υπερηφάνεια «ήμουν και εγώ εκεί» καθώς όλες οι πικρίες θα έχουν σβήσει και θα έχει μείνει η μεγάλη γεύση της χαράς αρκεί να έχει ένα θετικό αποτέλεσμα για την Ορθοδοξία γενικότερα. Ειδάλλως, αν και φευ έχουμε μια αρνητική εξέλιξη ουδείς θα θέλει να θυμάται αυτή την πικρή εμπειρία και στο νου θα μένουν μόνο οι κακές συμπεριφορές και οι μικρότητες. 

Τα θέματα στην ατζέντα όπως είχε εκ των πρότερων συμφωνηθεί και εγκριθεί ήταν :

α) Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπό χριστιανικό κόσμο,

β) Το μυστήριο του Γάμου και τα κωλύματά του,

γ) Το αυτόνομο και ο τρόπος ανακηρύξεώς του,

δ) Η σπουδαιότητα της νηστείας και η τήρησή της σήμερα,

ε) Η αποστολή της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο,

στ) Η Ορθόδοξη διασπορά.

Το Πρόγραμμα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου 

Οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών και τα Μέλη της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου  έφτασαν  στα Χανιά, στις 16 Ιουνίου 2016. Το Σάββατο, 18 Ιουνίου 2016 (Ψυχοσάββατο), στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κισάμου, τελέσθηκε  Πατριαρχική Θεία Λειτουργία εις μνήμην των κεκοιμημένων Προπατόρων μας. Την ίδια μέρα, μετά την άφιξη των Προκαθημένων στο Ηράκλειο,  την έδρα της Εκκλησίας Κρήτης, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίου Τίτου, στις 6:30΄ μ.μ., τελέσθηκε  η επίσημη υποδοχή, η Δοξολογία και ο Μέγας πανηγυρικός Εσπερινός της εορτής της Πεντηκοστής. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι εφέτος, στη συμπλήρωση 50 ετών από την επανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Πρώτου Επισκόπου Κρήτης στον Τόπο του. Την Κυριακή της Πεντηκοστής, 19 Ιουνίου 2016, τελέσθηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια  το Συλλείτουργο των Δέκα Προκαθημένων στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Μηνά Ηρακλείου, παρουσία και του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, 20 Ιουνίου έως και το Σάββατο, 25 Ιουνίου 2016, οι εργασίες της Συνόδου πραγματοποιήθηκαν  στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης κεκλεισμένων των θυρών πλην της πρώτης ημέρας ου ήραν ανοιχτή καθώς είχε πανηγυρικό χαρακτήρα, στο Κολυμπάρι Χανίων.  Η Μεγάλη Σύνοδος των δέκα Ορθοδόξων Προκαθημένων θα καταλήξουν πανηγυρικά κατά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, 26 Ιουνίου 2016, με συλλείτουργο των Προκαθημένων στον Ιερό Ναό Αγίων Πέτρου και Παύλου Χανίων.